7.1 C
Chicago
czwartek, 28 marca, 2024

Polonia z USA ofiarowuje pomnik rzezi wołyńskiej Pityńskiego. Czy Jelenia Góra go przyjmie?

Popularne

Strony Internetowe / SEO
Realizacja w jeden dzień!
TEL/SMS: +1-773-800-1520

Kresowiacy chcą sprowadzić na Dolny Śląsk wielki, 14–metrowy pomnik rzezi wołyńskiej – Pityńskiego. Zawiązany niedawno Społeczny Komitet Budowy Pomnika Pamięci Ofiar Męczeństwa i Ludobójstwa Kresowian chciałby ustawić gigantyczną, odlaną z brązu rzeźbę, na rogatkach Jeleniej Góry przy drodze na Karpacz. Monument kosztował 240 tysięcy dolarów.

Jest nie tylko olbrzymi, budzi też sporo kontrowersji. Drastyczna forma – nabite na trójzębne widły dziecko (nawiązanie do ukraińskiego tryzuba) i obcięte dziecięce głowy na sztachetach płotu, niektórych porażają. Pierwotnie rzeźbę miano ustawić na Podkarpaciu, ale władze Rzeszowa nie chcą jej u siebie. Nie chwyciła też inicjatywa ustawienia „Rzezi” w Przemyślu. Fundatorzy pomnika szukają więc dla niego lokalizacji w innych miastach. Na Dolnym Śląsku nie brakuje miejsc, które przypominają o tragedii kresowiaków. Najbardziej znany pomnik odsłonięto 18 lat temu na wrocławskim bulwarze Xawerego Dunikowskiego. – To dla nas najważniejsze miejsce na Dolnym Śląsku. W jego powstanie angażowało się środowisko byłych żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej i Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów. Takie pomniki muszą powstawać, bo nie pozwalają nam zapomnieć – mówi Jerzy Rudnicki, historyk i były prezes Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej we Wrocławiu. Według niego najlepiej ustawiać je w historycznych miejscach, tam gdzie spoczywają prochy pomordowanych, ale stosunek władz i społeczeństwa ukraińskiego nie sprzyja takim inicjatywom.

– Pomniki powinny więc stać pomiędzy tymi, którzy przeżyli. Dolny Śląsk, Ziemia Lubuska, Zachodniopomorskie, Warmia i Mazury to miejsca, gdzie wciąż mieszkają ludzie, których bezpośrednio dotknęła ta zbrodnia lub żyją ich potomkowie. Nasza dolnośląska tożsamość jest w sporej części zabudowana na historii kresów. Jeśli nie będziemy jej kultywowali możemy narazić się na zarzut, że pamięć dolnośląską budujemy tylko na historii niemieckiej – uważa Rudnicki. Zaznacza jednak, że nowy pomnik nie jest w „jego estetyce”, bo przekaz artysty jest zbyt bezpośredni.

Autorem gigantycznego pomnika jest mieszkający w Stanach Zjednoczonych polski rzeźbiarz Andrzej Pityński. Jego powstanie sfinansował nowojorski oddział Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. – Fundusze zbierano wśród członków stowarzyszenia w Nowym Jorku. Datki przekazywali też działacze SWAP w innych amerykańskich miastach. Prowadzono także zbiórkę publiczną w Kanadzie – informują działacze SWAP. Odlewem zajmują się już Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych. Pomnik pierwotnie miał stanąć na Podkarpaciu, ale prezydent Rzeszowa Tadeusz Ferenc uznał, że dzieło Andrzeja Pityńskiego może budzić zbyt duże kontrowersje na pograniczu polsko-ukraińskim. – Obowiązkiem prezydenta jest łączyć, a nie dzielić ludzi. Zamiast podsycać nienawiść, lepiej z historii wyciągać wnioski – zauważył Maciej Chłodnicki, rzecznik prezydenta Rzeszowa z rozmowie z dziennikarzami rzeszowskiego dziennika „Nowiny”. – Zależy nam na dobrych relacjach polsko-ukraińskich, a wznoszenie pomników nawiązujących do takich wydarzeń przyczynia się do antagonizowania ludzi i psucia stosunków dobrosąsiedzkich – dodał.

O lokalizacyjnych problemach monumentalnej rzeźby usłyszeli kresowiacy z Jeleniej Góry. – Nadarzyła się okazja, dlatego skontaktowaliśmy się z amerykańskimi fundatorami pomnika i zaproponowaliśmy, że go przyjmiemy. Zresztą u nas mieszka więcej kresowiaków niż w Rzeszowie – mówi Stanisław Kańczukowski, prezes Towarzystwa Przyjaciół Lwowa i Kresów południowo-wschodnich w Jeleniej Górze. Komitet budowy pomnika chciałby, aby miasto wyznaczyło działkę i sfinansowało budowę półtorametrowego cokołu, na którym miałby zostać ustawiony monument. Koszty prac oszacowano na 160-200 tys. zł. Kresowiacy liczą, że ich pomysł zdobędzie poparcie mieszkańców, dlatego zgłosili go do tegorocznego budżetu obywatelskiego. Jeśli projekt zwycięży w głosowaniu, powinien otrzymać pieniądze. Na postawienie pomnika musi się zgodzić rada miejska.

– Zaproponowaliśmy kilka lokalizacji: Aleja Solidarności u zbiegu z ulicą Sudecką albo ulica Sudecka w naprzeciwko osiedla Czarne na dawnych terenach wojskowych – dodaje Kańczukowski.

Głosowanie w sprawie projektów zgłoszonych do budżetu obywatelskiego zacznie się 20 lutego i potrwa do 27 lutego. Jeśli pieniędzy nie uda się zdobyć w ten sposób, inicjatorzy ustawienia pomnika nie wykluczają przeprowadzenia zbiórki publicznej. Czy projekt podoba się prezydentowi Jeleniej Góry Marcinowi Zawile? Uważa, że pomnik Andrzeja Pityńskiego jest bardzo dosłowny i zbyt drastyczny.

– Przecież w sztuce nie chodzi o dosłowność. Oczekiwałbym jakiegoś artystycznego wyrazu. Dramatyzm historii można pokazać zupełnie innymi środkami. Mały chłopiec w zbyt dużym hełmie świetnie oddaje przecież tragedię Powstania Warszawskiego – dodaje prezydent.

Pomnik upamiętniający rzeź wołyńską składa się z trzech elementów. Centralnie umieszczono orła w koronie. Na jego rozpostartych skrzydłach znajdują się nazwy miejscowości, w których UPA dokonała mordów na Polakach. W piersi orła wycięto krzyż, zaś w środku dostrzegamy dziecko nabite na trójzębne widły. To nawiązanie do ukraińskiego tryzuba. U podstawy artysta umieścił naturalnej wielkości postacie: ojca, matkę z niemowlęciem, chłopca i dziewczynkę, a za nimi fragment ogrodzenia ze sztachetami, na które wbite są trzy główki dziecięce, a czwarta leży na ziemi. Postaci otoczone są płomieniami. Inny pomnik Pityńskiego też miał lokalizacyjne problemy. „Partyzanci” odsłonięci w 1983 r. w Bostonie zostali zdemontowani i przeniesieni. Najbardziej znanym dziełem Pityńskiego jest Pomnik Katyński w Jersey City. Przedstawia żołnierza ze związanymi z tyłu rękami i wbitym w plecy bagnetem na karabinie. W Stalowej Woli stoi jego „Patriota”.

Rafał Święcki (aip), Fot. Archiwum SWAP Nowy Jork

- Advertisement -

Podobne

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Ostatnio dodane

Strony Internetowe / SEO
Realizacja w jeden dzień!
TEL/SMS: +1-773-800-1520