Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował książkę z relacjami zesłanych w głąb Związku Sowieckiego. Tom „Sztuka przetrwania. Deportacje sowieckie z powiatu bielskiego 1940 – 1941. Relacje zesłańców”, został wydany w 80. rocznicę pierwszej z czterech masowych deportacji polskich obywateli w głąb Związku Sowieckiego, które przeprowadziła NKWD. 10 lutego 1940 roku sowieci, którzy od 17 września 1939 roku okupowali wschodnie tereny II Rzeczypospolitej, deportowali około 140 tysięcy osób.
Wiceprezes IPN Mateusz Szpytma wyjaśniał podczas konferencji prasowej, że w książce znajdują się niezwykle cenne informacje dotyczące tragedii obywateli Polski. Są tu relacje Polaków, jak i obywateli polskich innej narodowości. Wspomnienia obejmują okres uwięzienia na Syberii, czasu katorżniczej pracy, warunków życia oraz wspomnienia o tych, którzy tam zmarli. W relacjach można też znaleźć informacje o staraniach zesłanych o powrót do Polski.
W czasie pierwszej masowej deportacji sowieci wywieźli z zajętych terenów oprócz Polaków także Żydów, Ukraińców czy Białorusinów.
Historyk, profesor Sławomir Kalbarczyk podkreśla, że wydane relacje stanowią ważne uzupełnienie badań naukowych. Sowieckie archiwa wyznaczają ramy liczbowe deportowanych, jednak nie mówią nic o losie tych ludzi, dlatego wspomnienia są niezbędne, by ukazać prawdzie oblicze deportacji oraz tragiczne losy zesłanych w głąb Związku Sowieckiego – tłumaczył naukowiec.
Profesor Kalbarczyk dodał, że ” jeżeli nie połączymy danych z archiwów, z relacjami tych, którzy to przeżyli, to będziemy mieli tylko statystykę, tak naprawdę deformującą prawdę o tych strasznych wydarzeniach, a przecież mówimy o ludziach”.
Tom „Sztuka przetrwania. Deportacje sowieckie z powiatu bielskiego 1940-1941. Relacje zesłańców” zawiera 12 relacji osób deportowanych w latach 1940-1941, będących świadectwem dramatu obywateli II Rzeczypospolitej z wszystkich warstw społecznych. Autorem wydanego przez IPN opracowania jest Wojciech Konończuk, ekspert z Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie.
Według profesora Kalbarczyka w sumie sowieci w czterech masowych deportacjach wywieźli w głąb Związku Sowieckiego około 320 – 330 tysięcy Polaków. Prawdopodobnie co trzeci deportowany nie przeżył zesłania.
Informacyjna Agencja Radiowa IAR Witold Banach/jf/Siekaj