13 kwietnia jest obchodzony Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, ustanowiony przez Sejm Rzeczpospolitej w 2007 roku.
Jego celem jest oddanie hołdu polskim jeńcom zgładzonym przez NKWD 1940 roku. Dzień ten jest obchodzony w rocznicę opublikowania przez Niemcy – 13 kwietnia 1943 roku – oficjalnej informacji o odkryciu w Katyniu masowych grobów.
Dwa dni później moskiewskie radio o zbrodnię katyńską oskarżyło Niemców, sugerując, że przeprowadzili ją w 1941 roku. Wersję tę upowszechniała przez długie lata komunistyczna propaganda, a za nią – władze PRL.
Zbrodnia katyńska to wymordowanie przez NKWD blisko 22 tysięcy polskich oficerów i jeńców wojennych z obozów i więzień zachodniej Białorusi i Ukrainy. Zostali wzięci do niewoli po agresji Związku Radzieckiego na Polskę we wrześniu 1939 roku. Ofiarą padli obywatele, będący elitą narodu, stanowiący jego potencjał obronny, intelektualny i twórczy. Egzekucje trwały od kwietnia do maja 1940 roku w Katyniu, Charkowie oraz Miednoje. Jeńców zgładzano strzałem w tył głowy.
Związek Sowiecki przyznał się do popełnienia zbrodni katyńskiej dopiero po 50. latach – 13 kwietnia 1990 roku. W komunikacie rządowej agencji TASS oficjalnie potwierdzono, że polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani wiosną 1940 roku przez NKWD. Michaił Gorbaczow przekazał prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu listy przewozowe NKWD z obozów w Kozielsku i Ostaszkowie oraz spis jeńców ze Starobielska.
W 2000 roku w Charkowie, Katyniu i Miednoje otwarto polskie cmentarze. W 2012-tym prezydenci Polski i Ukrainy Bronisław Komorowski i Wiktor Janukowycz otworzyli czwarty cmentarz katyński w Bykowni na Ukrainie. Spoczywają tam prochy blisko 3,5 tysiąca Polaków.
TS/IAR, Fot. Archiwum