Niektóre rodziny wydają „500 plus” nie na dzieci, ale choćby na papierosy i wódkę. Będą musiały liczyć się z tym, że stracą świadczenie w standardowej formie. Właśnie za karę lub ku przestrodze. Całkiem możliwe, że będą otrzymywały pieniądze na tej zasadzie, na jakiej dostaną bon turystyczny.
Przypomnijmy: Ustawa o Polskim Bonie Turystycznym weszła w życie 18 lipca. Jednorazowy bon turystyczny przysługuje każdemu dziecku do osiągnięcia 18 lat, bez względu na wysokość dochodów rodziny.
Można go wykorzystać do opłacenia choćby pobytu w hotelu, pensjonacie, gospodarstwie agroturystycznym, na kolonii czy obozie – sportowym, harcerskim albo po prostu rekreacyjnym. Aby zapłacić bonem za nocleg czy imprezę turystyczną, trzeba podać specjalny numer firmie czy osobie przyjmującej płatność za tę usługę. To numer przypisany do bonu.
Następnie należy podać jednorazowy kod autoryzacyjny. Po dokonaniu płatności bonem, otrzymamy jej potwierdzenie sms-em. Tym samym beneficjent nie będzie miał w ogóle kontaktu z gotówką, chociaż z tych pieniędzy korzysta. Obsługa bonu będzie odbywać się na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Latem mówiło o możliwości, że tak, jak będą przekazywane bony turystyczne, tak będzie ze świadczeniem „500 plus”. Sztandarowy program, w ramach którego każda rodzina dostaje co miesiąc po 500 zł na dziecko, obowiązuje od wiosny 2016 roku. Nie ma co ukrywać: niektóre rodziny, zamiast na potrzeby dziecka, przeznaczały fundusze na swoje używki czy inne potrzeby. W efekcie, zamiast przelewów na konto czy gotówki do ręki, dostają bony i talony, którymi płacą za towary i usługi. Teraz doszedł nowy pomysł: jeśli nie bony i talony, to płatność za pośrednictwem kodu autoryzacyjnego.
Wówczas te rodziny nie będą w stanie wydać pieniędzy niezgodnie z przeznaczeniem. ZUS myśli o tym, jak zabezpieczyć się przed nieuczciwymi beneficjentami. – Pracujemy nad tym i o szczegółach na pewno porozmawiamy w niezbyt odległym czasie – zapowiada prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS. – Wyobrażam sobie, że w najbliższej przyszłości przejdziemy na działalność online, jeżeli chodzi o aplikację wniosków i o szereg świadczeń w większym stopniu niż w tej chwili. Nie ma natomiast opcji, żeby za karę odebrać komuś świadczenie.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreślało niejednokrotnie, odnosząc się do sztandarowego programu „500 plus”: – Państwo nie może zabrać prawa do pobierania tego świadczenia. Może jednak, zamiast gotówki, nakazać przekazywanie środków w formie rzeczowej lub bezpośrednio opłacać poszczególne usługi.
Wicepremier i minister rozwoju Jadwiga Emilewicz zapowiedziała, że rząd chciałby wypłacać w formie elektronicznych bonów pieniądze z takich programów jak 300 plus czy 500 plus nawet dla wszystkich świadczeniobiorców. Wówczas pieniądze można byłoby wydawać tylko na konkretne cele. Przeciwko takiemu rozwiązaniu ostro zaprotestowała była premier Beata Szydło, a rzecznik rządu Piotr Müller zadeklarował, że „Program 500 plus będzie wypłacany klasycznie, tak jak do tej pory”.
Gminy są zobowiązane pilnować tych wydatków zgodnie z przeznaczeniem. Jeśli dostają np. anonimowe zgłoszenie, że w którejś rodzinie matka czy ojciec przepijają świadczenie, dedykowane przecież dzieciom, pracownik socjalny udaje się na miejsce, aby sprawdzić sytuację.
W ministerstwie dodają: – W przypadku sygnałów o marnotrawieniu świadczenia może zostać przeprowadzony wywiad środowiskowy. To po to, aby ustalić, jak wygląda sytuacja w danej rodzinie. Pracownicy ośrodków pomocy społecznej z reguły wiedzą, gdzie mogą być problemy, sytuacje patologiczne w rodzinie.
W przypadku potwierdzenia informacji o marnotrawieniu świadczenia wychowawczego na podstawie np. informacji od pracownika socjalnego, pracownik gminnego organu wypłacającego świadczenie wychowawcze może zdecydować o przekazywaniu osobie świadczenia wychowawczego w całości lub w części w formie pomocy rzeczowej. To może być żywność, ubrania, lekarstwa. Może być to również opłacanie usług, chociażby opłata za pobyt dziecka w żłobku czy przedszkolu.
Katarzyna Piojda aip