Rząd ma plan powszechnego przekazania Polakom prawa użytkowania wieczystego na pełną własność. Skorzysta z niego, według szacunków Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa (MIB) ok. 1,5 mln obywateli RP.
W tym celu trzeba będzie wnieść opłatę, która zostanie rozłożona na 20 lat, ale jeśli ktoś zdecyduje się na jednorazową wpłatę całej kwoty, uzyska nawet 50-procentową bonifikatę. Wystarczy zaświadczenie od wójta, a sąd w księdze wieczystej wykreśli „użytkowanie wieczyste” i zastąpi je słowem „własność”.
Projekt ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów został wstępnie zaprezentowany w listopadzie ubiegłego roku. W pierwotnej wersji proces legislacyjny miał być przeprowadzony na tyle szybko, by z uwłaszczenia można było skorzystać już od 1 lipca br. – i taka data wejścia ustawy w życie zapisana jest w projekcie – jednak już w toku prac rządowych potrzebne okazały się dodatkowe konsultacje, w efekcie powstał nowy projekt ustawy, datowany 16 lutego 2017 r. W ubiegłym tygodniu został on skierowany do ponownego zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Od końca 2005 r. osoby fizyczne mają prawo występować o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w pełną własność nieruchomości mieszkalnych. Jednak prawo to przysługuje jedynie wyodrębnionym grupom użytkowników. na dodatek procedura jest skomplikowana a do jej rozpoczęcia potrzebna jest zgoda wszystkich właścicieli lokali, którym przysługują udziały w prawie użytkowania wieczystego.
Ustawa ma na celu usprawnienie dotychczasowych procesów przekształcania praw użytkowania wieczystego na gruntach zabudowanych budynkiem lub budynkami mieszkalnymi oraz garażami, a także docelową likwidację prawa użytkowania wieczystego na gruntach zabudowanych na cele mieszkaniowe. Jej przepisy będą dotyczyły gruntów, które 1 stycznia 2017 r. zostały oddane w użytkowanie wieczyste. Co ważne, obejmą również te nieruchomości, wobec których mogłoby zostać wszczęte postępowanie wywłaszczeniowe na cel publiczny. Ostatecznie też ma dotyczyć gruntów zabudowanych garażami lub przeznaczone na miejsca postojowe. Przekształcenie będzie dotyczyć zarówno gruntów znajdujących się we władaniu samorządów jak i bezpośrednio Skarbu Państwa (Agencji Nieruchomości Rolnych, Agencji Mienia Wojskowego, Zarządu Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji). Prawo do uzyskania pełnej własności gruntów ma przysługiwać osobom fizycznym. Bezpośrednio lub pośrednio. W pierwszym przypadku tym osobom, które na nieruchomości objętej uwłaszczeniem (gruncie, budynku, lokalu mieszkalnym, garażu, miejscu postojowym) nie prowadzą działalności gospodarczej. W drugim – za pośrednictwem osób fizycznych lub prawnych, które zabudowały grunty wielolokalowymi budynkami mieszkalnymi, w odniesieniu do udziałów w gruncie, na którym są te budynki, garaże lub miejsca postojowe. Co ważne, procedura przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność będzie dużo prostsza niż w przypadku przekształcania spółdzielczego prawa do mieszkania własnościowego w pełną własność. Nie trzeba będzie czynności tej dokumentować w formie aktu notarialnego i czekać w kolejce do notariusza. Podstawą do dokonania zmiany statusu prawnego gruntów w księgach wieczystych będzie specjalne zaświadczenie, wydawane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – w przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. A w przypadku nieruchomości należących do Skarbu Państwa – przez starostę powiatu albo administratora agencji czy zarządu. Takie zaświadczenie będzie jedynym dokumentem, na podstawie którego sąd w księgach wieczystych zamieni użytkowanie wieczyste na własność, co ważne – nie pobierając za to żadnej opłaty sądowej.
Z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, właściciel będzie ponosił roczną opłatę przekształceniową na rzecz dotychczasowego właściciela nieruchomości (w praktyce – na konto instytucji na rzecz której do tej pory wnosił opłatę za użytkowanie wieczyste). Opłata ta będzie w wysokości rocznej opłaty za użytkowanie wieczyste obowiązującej na dzień 1 stycznia 2017 r. Wnosić się ją będzie przez 20 lat, liczonych od 1 stycznia 2018 r. Wysokość opłaty nie będzie jednak podwyższana. I na tym polega główna korzyść uwłaszczonych osób. Opłaty za użytkowanie wieczyste są bowiem co roku waloryzowane, w praktyce – podwyższane. Co ważne, przyszły właściciel, który zdecyduje się wnieść opłatę w pełnej wysokości, uzyskają bonifikatę – co do zasady w wysokości 50 proc. należności, ale ostateczna decyzja w tej sprawie będzie w gestii samorządów. Z tego uprawnienia można będzie skorzystać w dowolnym momencie, np. płacąc w latach 2018-2020 opłatę roczną, a w 2021 r. (lub dowolnie innym, pozostającym do końca 20-letniego okresu spłaty) w całości resztę pozostałych „rat” rocznych.
Zbigniew Biskupski AIP, Fot. Jarosław Jakubczak