Reforma sądownictwa i praworządność w Polsce będą tematem najbliższego spotkania unijnych ministrów do spraw europejskich 11 grudnia. Dyskusja odbędzie się w ramach procedury związanej z artykułem siódmym traktatu Unii Europejskiej. Poinformował o tym Philip Bittner, przedstawiciel dyplomacji Austrii, która sprawuje prezydencję w Radzie Europejskiej.
W Brukseli zakończyło się wysłuchanie Polski na posiedzeniu komisji swobód obywatelskich Parlamentu Europejskiego. Kilkugodzinna debata dotyczyła praworządności i zmian w reformie sądownictwa w naszym kraju. Odbyło się bez obecności przedstawicieli polskiego rządu – z zaproszenia komisji nie skorzystał minister sprawiedliwości i prokurator generalny Zbigniew Ziobro, nie wyznaczył też zastępcy. Naszego kraju bronili polscy europosłowie, którzy krytykowali wywieranie presji na rząd w Warszawie i mówili o politycznym zaangażowaniu części sędziów.
Przedstawiciel Komisji Weneckiej Jean-Claude Scholsem negatywnie ocenił połączenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego w Polsce. Dodawał, że jego zdaniem w naszym kraju nie ma kontroli konstytucyjności. „Z drugiej strony mamy utworzone odpowiednie rozwiązania dla Sądu Najwyższego przewidujące wybory nowych sędziów nie przez środowiska sędziowskie, ale izbę niższą. Mamy natychmiastowe obniżenie wieku emerytalnego sędziów Sądu Najwyższego. Dodatkowo jest możliwość nacisków na prezesów sądów, które są zorganizowane w sposób hierarchiczny” – powiedział Jean-Claude Scholsem.
Przedstawiciel Komisji Weneckiej Jean-Claude Scholsem negatywnie ocenił połączenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego w Polsce. Dodawał, że jego zdaniem w naszym kraju nie ma kontroli konstytucyjności. „Z drugiej strony mamy utworzone odpowiednie rozwiązania dla Sądu Najwyższego przewidujące wybory nowych sędziów nie przez środowiska sędziowskie, ale izbę niższą. Mamy natychmiastowe obniżenie wieku emerytalnego sędziów Sądu Najwyższego. Dodatkowo jest możliwość nacisków na prezesów sądów, które są zorganizowane w sposób hierarchiczny” – powiedział Jean-Claude Scholsem.
Rzecznik Praw Obywatelskich Adama Bodnar mówił, że wobec czterech sędziów na etapie przygotowawczym prowadzone są postępowania dyscyplinarne za komentowanie w mediach sytuacji wokół polskiego sądownictwa i reform przeprowadzonych przez rząd. „Są dwie sprawy, na etapie postępowania przygotowawczego, chodzi o skierowanie pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Więc samo zadanie pytania prejudycjalnego budzi zainteresowanie rzecznika dyscyplinarnego” – powiedział rzecznik.
Na polityczne zaangażowanie niektórych sędziów zwracał uwagę deputowany PiS Karol Karski. Przypomniał, że część sędziów uczestniczyła w demonstracjach politycznych, prezentowała publicznie poglądy polityczne oraz brała udział w programach telewizyjnych i spotkaniach ugrupowań opozycyjnych.
Na zarzuty o zagrożenie dla praworządności odpowiadała Jadwiga Wiśniewska, która mówiła, że sytuacja w sądownictwie w Polsce jest bardzo dobra. Europosłanka PiS dodała, że za rządów PO i PSL sędziowie „byli na telefon”, a przedstawiciele władzy uważali, że „Polska istnieje tylko teoretycznie”. Głos zabrał także europoseł Marek Jurek, który krytykował wywieranie presji na Polskę. Przypomniał, że spór wokół wymiaru sprawiedliwości doprowadził do tego, iż dochodziło do przypadków niewykonywania europejskiego nakazu aresztowania, które wystawiały polskie władze. Marek Jurek mówił, że były to „arbitralne i samowolne niektórych państw”. Europoseł przypomniał, że Włochy odmówiły dostosowania się do tej praktyki.
Przewodniczący komisji swobód obywatelskich Claude Moraes powiedział, że ma wątpliwości co do reformy sądownictwa w Polsce. Według niego władza wykonawcza naszego kraju ma wpływ na skład i sposób funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, sądów powszechnych, rady sądownictwa i Sądu Najwyższego.
Krytycznie o sytuacji w Polsce mówił także wiceszef Komisji Europejskiej Frans Timmermans. „Komisja Europejska uważa, że nadal istnieje systemowe zagrożenie dla praworządności w Polsce” – mówił. Frans Timmermans dodał, że Polska podtrzymała stanowisko w sprawie wykonania postanowienia unijnego Trybunału o zawieszeniu ustawy o Sądzie Najwyższym. Jego zdaniem, środki tymczasowe nałożone na ustawę reformującą sądownictwo mogą być stosowane bezpośrednio. „Co oznacza, że przepisy w kontrze do tych środków nie obowiązują” – dodał wiceszef KE. Frans Timmermans powiedział, że po wnikliwiej analizie, Komisja przedstawi swoją opinię.
Na polityczne zaangażowanie niektórych sędziów zwracał uwagę deputowany PiS Karol Karski. Przypomniał, że część sędziów uczestniczyła w demonstracjach politycznych, prezentowała publicznie poglądy polityczne oraz brała udział w programach telewizyjnych i spotkaniach ugrupowań opozycyjnych.
Na zarzuty o zagrożenie dla praworządności odpowiadała Jadwiga Wiśniewska, która mówiła, że sytuacja w sądownictwie w Polsce jest bardzo dobra. Europosłanka PiS dodała, że za rządów PO i PSL sędziowie „byli na telefon”, a przedstawiciele władzy uważali, że „Polska istnieje tylko teoretycznie”. Głos zabrał także europoseł Marek Jurek, który krytykował wywieranie presji na Polskę. Przypomniał, że spór wokół wymiaru sprawiedliwości doprowadził do tego, iż dochodziło do przypadków niewykonywania europejskiego nakazu aresztowania, które wystawiały polskie władze. Marek Jurek mówił, że były to „arbitralne i samowolne niektórych państw”. Europoseł przypomniał, że Włochy odmówiły dostosowania się do tej praktyki.
Przewodniczący komisji swobód obywatelskich Claude Moraes powiedział, że ma wątpliwości co do reformy sądownictwa w Polsce. Według niego władza wykonawcza naszego kraju ma wpływ na skład i sposób funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, sądów powszechnych, rady sądownictwa i Sądu Najwyższego.
Krytycznie o sytuacji w Polsce mówił także wiceszef Komisji Europejskiej Frans Timmermans. „Komisja Europejska uważa, że nadal istnieje systemowe zagrożenie dla praworządności w Polsce” – mówił. Frans Timmermans dodał, że Polska podtrzymała stanowisko w sprawie wykonania postanowienia unijnego Trybunału o zawieszeniu ustawy o Sądzie Najwyższym. Jego zdaniem, środki tymczasowe nałożone na ustawę reformującą sądownictwo mogą być stosowane bezpośrednio. „Co oznacza, że przepisy w kontrze do tych środków nie obowiązują” – dodał wiceszef KE. Frans Timmermans powiedział, że po wnikliwiej analizie, Komisja przedstawi swoją opinię.
Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/Beata Płomecka, Karol Surówka/Bruksela/Wj/dw