Byli skazani na zapomnienie. Bezpieka i rządcy PRL robili wszystko, aby pamięć o nich umarła. Dlatego mordowano ich i po kryjomu zakopywano w bezimiennych mogiłach. Najsłynniejsza z nich to „Łączka” w Warszawie. Okazuje się jednak, że ciała żołnierzy wyklętych grzebano też na cmentarzu rzymskokatolickim Doły w Łodzi.
Pracownicy IPN w Łodzi na cmentarzu rzymskokatolickim Doły dotarli do miejsc, w których w największej tajemnicy pochowano 27 ofiar terroru komunistycznego w latach 1945 -1956. Prezes IPN wystąpił do wojewody łódzkiego o zgodę na ekshumacje. Na początek mają być wydobyte szczątki Michała Wojtczaka – „Zbigniewa”, żołnierza Konspiracyjnego Wojska Polskiego, dowodzonego przez legendarnego Stanisława Sojczyńskiego – „Warszyca”, którego ciała wciąż nie odnaleziono. Okazało się, że szczątki „Zbigniewa” spoczywają w grobie pod ciałem Marianny J., którą pochowano wiele lat później. Dlatego służby wojewody muszą jeszcze omówić z rodziną zmarłej warunki ekshumacji. – Przejrzałem kompleksowo księgi cmentarne i udało mi się zlokalizować mogiły 27 ofiar represji stalinowskich, wśród których jest m.in. dowódca oddziału KWP Ludwik Danielak – „Szatan”. Trudno to miejsce porównać ze słynną „Łączką”. A to dlatego, że na cmentarzu w Warszawie ofiary represji chowano potajemnie w jednej kwaterze, podczas gdy na łódzkiej nekropolii miejsca pochówku są rozproszone po całym cmentarzu katolickim, po obu stronach ulicy Smutnej. W latach 70. XX wieku w miejscach tych zaczęto chować zmarłych – wyjaśnia Krzysztof Latocha z IPN w Łodzi.
– Wspomniane 27 ofiar to głównie żołnierze KWP, NSZ i WiN oraz działacze organizacji młodzieżowych. Większość z nich na karę śmierci w latach 1950 – 1955 skazał Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi. Ciała zgładzonych pochowano – w tajemnicy przed rodzinami – w pojedynczych, bezimiennych mogiłach, tak aby zatrzeć po zbrodni wszelkie ślady i żeby nikt o tych miejscach nigdy się nie dowiedział – dodaje Marzena Kumosińska z IPN. Żołnierz drugiej konspiracji Michał Wojtczak pochodził spod Złoczewa (ziemia sieradzka). Do KWP wstąpił w 1947 r. Z tzw. władzą ludową walczył w oddziale Kazimierza Szczepańskiego – „Wichra”. Został ujęty pod Łaskiem latem 1949 r. podczas akcji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Został skazany na karę śmierci podczas pokazowego procesu w Wieluniu. Wyrok wykonano 22 maja 1950 r. w więzieniu przy ulicy Sterlinga w Łodzi. Po ekshumacji szczątki Michała Wojtczaka mają być pochowane w specjalnie w tym celu utworzonym panteonie na cmentarzu komunalnym Doły. Spoczną obok miejsca pochówku ofiar represji niemieckich po agresji we wrześniu 1939 r., których szczątki wydobyto niedawno na Brusie.
Wiesław Pierzchała (aip), foto IPN/ Marzena Kumosińska