Stworzenie jednej państwowej bazy kont bankowych przewiduje projekt ustawy, przygotowany przez Ministra Rozwoju i Finansów. Ustawa obejmie banki, firmy ubezpieczeniowe, domy maklerskie oraz dostawców usług związanych z e-walutami. Utworzenie Centralnej Bazy Rachunków (CBR) ma ułatwić szukanie majątku pochodzącego z przestępstw.
Na mocy przygotowywanej ustawy ma powstać specjalny rejestr informacji o wszelkich kontach i rachunkach, będących własnością każdego z nas. Jak przekonują pomysłodawcy, chodzi o to, żeby ułatwić szukanie majątku pochodzącego z przestępstwa. Centralna Baza Rachunków, bo o niej mowa, ma umożliwić „w określonego rodzaju przypadkach, sprawne zlokalizowanie rachunku lub innego produktu, służącego gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu środków finansowych, należącego do danego podmiotu, bez możliwości uzyskania informacji o znajdujących się na nim aktywach czy dokonywanych w oparciu o niego transakcjach”.Ustawa dotyczy również wszelkich instytucji płatniczych, banków, skrytek sejfowych, SKOKów, funduszy inwestycyjnych, umów ubezpieczenia umożliwiających osiąganie zysków ze zgromadzonego kapitału, a nawet dobrowolnych funduszy emerytalnych. Dodatkowo ustawa po raz pierwszy zajmie się wirtualnymi walutami.
Zgodnie z danymi Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) w Polsce obecnie działa łącznie 674 podmiotów wykonujących legalnie czynności bankowe: 37 banki komercyjne, jeden bank państwowy, 560 banków spółdzielczych, 27 oddziałów instytucji kredytowych i 49 spółdzielczych kas.
Dane przekazywane do CBR będą zawierać m.in. numer rachunku, dane wszystkich posiadaczy, czyli imię, nazwisko, PESEL, adresy, numery telefonów czy e-mail, datę otwarcia, kod waluty, rodzaj rachunku.
Projektodawcy tłumaczą, że CBR będzie wykorzystywana na potrzeby realizacji zadań ustawowych: sądów, prokuratury, właściwych służb – Policji, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, Krajowej Informacji Skarbowej, organów kontroli skarbowej, organów administracji skarbowej, organów skarbowych, organów celno-skarbowych, organów egzekucyjnych prowadzących egzekucję administracyjną należności pieniężnych, KNF i komorników sądowych.
Resort finansów tłumaczy, że brakuje przepisów przewidujących istnienie systemu pozyskiwania tak pełnych danych. Organy publiczne, aby uzyskać pełną informację o tych danych muszą prowadzić czasochłonne i kosztowne działania, w tym prowadzić korespondencję z licznymi instytucjami funkcjonującymi na rynku finansowym lub korzystać z płatnych rozwiązań centralnej informacji o rachunkach, działającej przy Krajowej Izbie Rozliczeniowej.
Komornicy za dostęp do CBR będą płacili 1 zł za każde udostępnienie w przypadkach innych niż te, kiedy jest to niezbędne do prowadzenia postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego świadczeń publicznoprawnych. Dane dotyczące treści zapytań do bazy mogą być udostępniane prokuratorom i sądom. Dane te będą przechowywane w CBR przez 10 lat.
Projekt ustawy jest bardzo ogólny, a jej działanie może być bardzo szerokie. Nie wiadomo, czy dotyczyć będzie polskich firm czy firm zagranicznych, ale prowadzący działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie wiadomo również, czy ustawa obejmie giełdy, kantory czy też np. bitcoinowe portfele online czy nawet portfele softwarowe. W obecnej formie ustawa może objąć niemal wszystko co wiąże się z przechowywaniem i handlem bitcoinami. Z ustawy wynika, że np. zakładając konto na giełdzie bitcoinowej, ta zobowiązana jest zgłosić ten fakt do CBR, w innym wypadku może zostać ukarana nawet kwotą 1,5 mln zł (lub 3 lat więzienia).
Maciej Badowski AIP, Fot. Wojciech Gadomski