Pogrzeb zmarłego wczoraj reżysera Antoniego Krauzego będzie miał charakter państwowy. Zapowiedział to minister kultury Piotr Gliński.
We wspomnieniach o autorze „Smoleńska”, filmu „Czarny Czwartek. Janek Wiśniewski padł” i kilkudziesięciu innych wybija się myśl o odwadze artysty w podejmowaniu trudnych tematów i jego dążeniu do prawdy.
We wspomnieniu opublikowanym na swojej stronie internetowej prezydent Andrzej Duda napisał, że Antoni Krauze poruszał w swoich filmach „trudne tematy, ważne dla zrozumienia naszej współczesnej historii”. Jako przykład podał „Czarny Czwartek”, który ukazał istotę tragicznych wydarzeń związanych z masakrą robotników na Wybrzeżu w 1970 roku. Prezydent napisał, że film „Smoleńsk” o katastrofie z 10 kwietnia 2010 roku powstał dzięki niespożytej energii, determinacji i doświadczeniu tego reżysera.
Według Andrzeja Dudy, Antoni Krauze, „znakomity reżyser filmów fabularnych i dokumentalnych”, stworzył styl oparty na „wnikliwej obserwacji świata, pełen sceptycyzmu wobec rzeczywistości PRL-u, a jednocześnie tęsknoty za autentycznością i wewnętrzną wolnością każdego człowieka”.
Odwagę dążenia do prawdy zmarłego reżysera podkreślił także Jarosław Kaczyński w rozmowie z TVP Info. Prezes Prawa i Sprawiedliwości zaakcentował trudności, które Antoni Krauze napotykał w swojej pracy. Jak powiedział, dążenie do prawdy było bardzo trudne podczas kręcenia „Smoleńska”. Jarosław Kaczyński zaznaczył, że mimo to, reżyser „oparł się wszystkim naciskom” i film ukończył. Jego zdaniem. śmierć artysty była przedwczesna i nagła.
O tym, że odejście reżysera jest wielką stratą nie tylko dla kultury, ale także dla Polski, mówił minister kultury, wicepremier Piotr Gliński. Zmarłego artystę minister wspomina jako przede wszystkim wybitnego reżysera filmowego, ale także bardzo ciepłego, wspaniałego, pełnego pokory człowieka i bardzo odważnego obywatela. Antoniego Krauzego Piotr Gliński nazwał „człowiekiem bardzo wrażliwym, a jednocześnie twardym, jeżeli chodzi o wybory artystyczne”. Natomiast jego wierność wartościom określił „postawą herbertowską”. „Antoni Krauze uważał, że pełni służbę, że ma obowiązek mówić o pewnych rzeczach jako artysta” – powiedział Piotr Gliński. Zdaniem wicepremiera, w twórczości Antoniego Krauzego łączy się odwaga, odpowiedzialność i wielki artyzm. Piotr Gliński dodał, że – choć od początku napotykał trudności – artysta kontynuował dobry nurt polskiej szkoły filmowej i już na przełomie lat 60. i 70. tworzył wspaniałe filmy małego peerelowskiego realizmu. „Fotografował rzeczywistość szarego komunizmu z pewną dozą sympatii dla właśnie tych szarych, przygiętych przez ten komunizm ludzi” – stwierdził szef resortu kultury, nawiązując do obrazów „Monidło” i „Meta”. Zwrócił przy tym uwagę, że filmy te były długo cenzurowane przez ówczesne władze. Natomiast „Smoleńsk” był torpedowany, prześladowany i wyśmiewany. Twórca wytrwał przy jego realizacji, mimo braku wsparcia politycznego i finansowego i wbrew swojemu środowisku. Minister kultury zapowiedział, że uroczystości pogrzebowe będą miały charakter państwowy. Poinformował, że dziś rano wystąpił do premiera z prośbą o zgodę w tej sprawie, a także rozmawiał na ten temat z żoną i córką Antoniego Krauzego. „Ten wielki twórca i wielki polski artysta oczywiście będzie miał pogrzeb państwowy, bo Polska jest mu to winna” – powiedział Piotr Gliński.
Aktorzy zapamiętali Antoniego Krauzego jako osobę delikatną. Halina Łabonarska mówiła, że spośród innych, artystę wyróżniała przede wszystkim skromność i niezłomność. Tą drugą „pokonywał wszystkie trudności”. „Pozostał wierny sobie, temu jak widział świat, sztukę i człowieka. W pamięci wielu pozostanie jego skromność” – powiedziała Halina Łabonarska. Aktorka podkreśliła, że sprawami „niewygodnymi” Antoni Krauze zajmował się zarówno w okresie Kina Moralnego Niepokoju, jak i współcześnie. „Dla wielu były to rzeczy, których by się nie tknęli, natomiast Antoni nie bał się” – dodała Halina Łabonarska.
Na delikatność zwracała także uwagę we wspomnieniu Katarzyna Łaniewska. Na antenie TVP Info aktorka mówiła, że reżyser był „człowiekiem nienadającym się do tej strasznej grupy ludzi, którzy za wszelką cenę chcą coś osiągnąć. Było w nim coś niezwykle ciepłego, coś niespotykanego”.
Urodzony 4 stycznia 1940 roku Antoni Krauze na kinowym ekranie debiutował w 1972 roku filmem „Palec boży”. Rozgłos przyniósł mu obraz „Monidło”. Był twórcą filmów krótkometrażowych i fabularnych. Łącznie wyreżyserował kilkadziesiąt obrazów. Do najbardziej znanych należą także „Party przy świecach”, „Zaklęty dwór”, „Dziewczynka z Hotelu Excelsior” i „Akwarium”.
Był członkiem Polskiej Akademii Filmowej. Wielokrotnie nagradzany. W 1981 roku otrzymał nagrodę specjalną jury na 8. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku za film „Meta”. W 1988 r. uhonorowano go specjalną nagrodą jury za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Autorskich w San Remo.
11 listopada 2015 roku podczas uroczystości w Belwederze z okazji Narodowego Święta Niepodległości Prezydent Andrzej Duda odznaczył Antoniego Krauzego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi w pracy artystycznej i twórczej”.
Ostatnim filmem, który nakręcił, był „Smoleńsk”. Po jego premierze w ubiegłym roku reżyser postanowił wycofać się z życia zawodowego. Mówił o tym odbierając Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” od ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego.
Antoni Krauze miał 78 lat.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/zbiorcza/jl/dabr