Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński otworzył w Pradze plenerową wystawę „Po wielkiej wojnie. Nowa Europa 1918-23”. Ekspozycja, przygotowana przez Europejską Sieć „Pamięć i Solidarność” we współpracy z historykami z kilkunastu krajów, jest poświęcona odradzaniu się Europy po pierwszej wojnie światowej.
Otwierając wystawę wicepremier Piotr Gliński powiedział, że dzięki takim inicjatywom uczymy się, jak wiele łączy nasze dwudziestowieczne losy, ale też jak trudno jest o nich opowiadać jednym głosem. Podkreślił, że wysiłek pogodzenia różnych narracji zasługuje na uznanie. Wyraził nadzieję, że dzięki atrakcyjnej formie architektonicznej ta wielowymiarowa opowieść o trudach dążenia do wolności i o tym, że nie jest ona dana raz na zawsze, przemawiać będzie do młodego pokolenia Europejczyków. Piotr Gliński zauważył, że prezentacja ekspozycji poprzedza 28 października – setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Czechy i Słowację. „Cieszę się, że sto lat później wciąż możemy świętować razem, otwarcie mówiąc o wielkiej roli twórców naszych niepodległości – Tomasza Masaryka, Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana Paderewskiego i innych, których w powojennej komunistycznej Czechosłowacji i Polsce starano się wymazywać ze zbiorowej pamięci” – dodał wicepremier.
W uroczystości otwarcia wystawy wzięli udział między innymi ambasadorzy Niemiec, Węgier i Słowacji, a także przedstawiciele władz miejskich Pragi. Goście zostali oprowadzeni po wystawie przez kuratora Bartosza Dziewanowskiego-Stefańczyka. Wystawa ma formę biało-srebrnego pawilonu w kształcie sześcianu, wyróżniającego się oryginalną konstrukcją. 200 materiałów archiwalnych – fotografii, dokumentów i filmów – oraz indywidualne wspomnienia z tamtego okresu składają się na opowieść o nowym początku regionu. W stolicy Czech ekspozycję będzie można oglądać do 12 listopada. Potem wystawa rozpocznie podróż po całej Europie. Następnym miastem będzie stolica Bośni i Hercegowiny – Sarajewo.
Otwarciu wystawy w Pradze towarzyszyła wieczorna debata „Po Wielkiej Wojnie: pamięć Europy 1918-23” w Bibliotece Vaclava Havla. Piotr Gliński otwierając dyskusję podkreślił, że każdy z narodów naszego regionu utrwalił w swej historycznej pamięci inny aspekt wydarzeń sprzed stu lat, każdy patrzy na ówczesne wydarzenia pod innym kątem. „Dla mnie i moich rodaków, a także – jak mniemam – dla naszych czeskich gospodarzy jest to pozytywnie nacechowana pamięć o spełnionym marzeniu, o zrzuceniu obcych rządów i końcu dyskryminacji, o odzyskaniu niepodległości i suwerenności. Dla innych narodów jest to pamięć klęski, straty i kryzysu. W niektórych krajach ta niegdyś bardzo bolesna pamięć zabliźniła się jak stara rana. W innych krajach mamy wrażenie, że pamięć lat 1918-1923 do dziś boleśnie dotyka szerokie kręgi społeczeństwa” – mówił wicepremier. Piotr Gliński apelował też o spokojny dialog badaczy historii, którego wyniki przejmują i upowszechniają popularyzatorzy historii, a także podsuwanie dobrych wzorów postępowania w przypadkach konfliktów pamięci. „Dialog taki pozwala również, bez rezygnowania z kryteriów etycznych, dostrzec własne ofiary, własne czyny chwalebne i – a jakże – haniebne w kontekście i w proporcji losu innych narodów. Nasza zbiorowa pamięć staje się w ten sposób pojemniejsza, lecz także bardziej odporna na manipulacje i nadużycia. Zbliża się – można by rzec – do wyzwalającej, obiektywnej prawdy o naszej wspólnej historii” – argumentował Piotr Gliński.
O próbie syntezy pamięci narodowych, poszukiwaniach wspólnej ponadnarodowej narracji i trudnych narodzinach Nowej Europy dyskutowali eksperci z Polski, Czech i Węgier.
W uroczystości otwarcia wystawy wzięli udział między innymi ambasadorzy Niemiec, Węgier i Słowacji, a także przedstawiciele władz miejskich Pragi. Goście zostali oprowadzeni po wystawie przez kuratora Bartosza Dziewanowskiego-Stefańczyka. Wystawa ma formę biało-srebrnego pawilonu w kształcie sześcianu, wyróżniającego się oryginalną konstrukcją. 200 materiałów archiwalnych – fotografii, dokumentów i filmów – oraz indywidualne wspomnienia z tamtego okresu składają się na opowieść o nowym początku regionu. W stolicy Czech ekspozycję będzie można oglądać do 12 listopada. Potem wystawa rozpocznie podróż po całej Europie. Następnym miastem będzie stolica Bośni i Hercegowiny – Sarajewo.
Otwarciu wystawy w Pradze towarzyszyła wieczorna debata „Po Wielkiej Wojnie: pamięć Europy 1918-23” w Bibliotece Vaclava Havla. Piotr Gliński otwierając dyskusję podkreślił, że każdy z narodów naszego regionu utrwalił w swej historycznej pamięci inny aspekt wydarzeń sprzed stu lat, każdy patrzy na ówczesne wydarzenia pod innym kątem. „Dla mnie i moich rodaków, a także – jak mniemam – dla naszych czeskich gospodarzy jest to pozytywnie nacechowana pamięć o spełnionym marzeniu, o zrzuceniu obcych rządów i końcu dyskryminacji, o odzyskaniu niepodległości i suwerenności. Dla innych narodów jest to pamięć klęski, straty i kryzysu. W niektórych krajach ta niegdyś bardzo bolesna pamięć zabliźniła się jak stara rana. W innych krajach mamy wrażenie, że pamięć lat 1918-1923 do dziś boleśnie dotyka szerokie kręgi społeczeństwa” – mówił wicepremier. Piotr Gliński apelował też o spokojny dialog badaczy historii, którego wyniki przejmują i upowszechniają popularyzatorzy historii, a także podsuwanie dobrych wzorów postępowania w przypadkach konfliktów pamięci. „Dialog taki pozwala również, bez rezygnowania z kryteriów etycznych, dostrzec własne ofiary, własne czyny chwalebne i – a jakże – haniebne w kontekście i w proporcji losu innych narodów. Nasza zbiorowa pamięć staje się w ten sposób pojemniejsza, lecz także bardziej odporna na manipulacje i nadużycia. Zbliża się – można by rzec – do wyzwalającej, obiektywnej prawdy o naszej wspólnej historii” – argumentował Piotr Gliński.
O próbie syntezy pamięci narodowych, poszukiwaniach wspólnej ponadnarodowej narracji i trudnych narodzinach Nowej Europy dyskutowali eksperci z Polski, Czech i Węgier.
Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/Dorota Piotrowska/Praga/em/dabr