Po ponad 70 latach do Wrocławia wraca XVII-wieczny sztambuch Melchiora Lucasa, zrabowany podczas II wojny światowej. Rękopis pochodzi z zasobów dawnej Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu, której spadkobierczynią jest obecnie Biblioteka Uniwersytecka.
Podczas uroczystego przekazania zabytku w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie wiceszefowa resortu Magdalena Gawin podkreślała, że to kolejna odzyskana strata wojenna. „Dzięki współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Uniwersytetu Wrocławskiego udało się odzyskać bardzo cenną rzecz – jest to sztambuch czyli rodzaj pamiętnika, w którym zapisywano bardzo istotne kwestie dotyczące historii Wrocławia i Dolnego Śląska” – mówiła Magdalena Gawin. Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dodała, że odzyskany przedmiot jest przykładem kultury europejskiej w najlepszym wydaniu; znajdują się w nim niezwykłe sentencje, a z wpisów można dowiedzieć się też o pewnej duchowości epoki. Prorektor ds. studenckich Uniwersytetu Wrocławskiego Rafał Wojciechowski podkreślał znaczenie kulturowe i historyczne odnalezionego sztambucha dla Wrocławia i Biblioteki Uniwersyteckiej. Przypomniał, że przed wojną zbiór sztambuchów liczył około 350 pozycji, w tej chwili jest ich nieco ponad 200.
Rękopis został wystawiony na sprzedaż w kwietniu 2018 roku w domu aukcyjnym w Niemczech. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego po wstępnym zweryfikowaniu obiektu natychmiast zwróciło się do właściciela domu aukcyjnego z prośbą o wstrzymanie sprzedaży rękopisu. Do Niemiec przekazano dokumenty potwierdzające fakt, że sztambuch Melchiora Lucasa przed wojną należał do kolekcji sztambuchów Biblioteki Miejskiej. W czasie wojny w obawie przed bombardowaniami został wywieziony wraz z innymi najcenniejszymi rękopisami i inkunabułami do pałacu w Ramfeld w dzisiejszych Ramułtowicach. Od tego momentu losy zabytku pozostawały nieznane. Odzyskany sztambuch powstał w XVII wieku. Liczy 563 strony. Jego oprawa z czarnej skóry z pozłacanymi tłoczeniami, monogramem i datą 1635 nosi ślady zużycia i uszkodzenia. Rękopis zawiera 367 wpisów osób głównie związanych z Wrocławiem. Pochodzą one z lat 1635-1650. Znajduje się w nim również 16 heraldycznych akwareli, 11 przyklejonych zniszczonych herbów, pięć akwareli częściowo emblematycznych, pięć rysunków tuszem i kilka wykaligrafowanych.
Melchior Lucas, właściciel sztambucha, mieszkał we Wrocławiu i piastował wysoki urząd w administracji na Śląsku. W jego sztambuchu znaleźć można wpisy przedstawicieli wielu warstw ówczesnego społeczeństwa: książąt, arystokratów, oficerów cesarskich, wysoko postawionych duchownych, patrycjuszy, mieszczan i nauczycieli.
Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/Dorota Piotrowska/as
fot. fot. Danuta Matloch MKiDN