Mija 75 lat od powołania Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Powstała 4 grudnia 1942 roku w Warszawie organizacja była jedyną w okupowanej przez Niemców Europie instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady. „Żegota” działała konspiracyjnie do 1945 roku, jako organ polskiego rządu na uchodźstwie.
Organizacja kontynuowała prace tajnego Komitetu Pomocy Żydom, utworzonego przez pisarkę Zofię Kossak-Szczucką i działaczkę Wandę Krahelską-Filipowiczową – mówi historyk z Muzeum Historii Żydów Polskich Polin Michał Trębacz. Przypomina, że pierwsza organizacja zajmująca się pomocą Żydom powstała już w 1941 roku. Podkreśla, że momentem przełomu okazała się wielka akcja w getcie warszawskim z lipca 1942 roku, w wyniku której do obozu zagłady w Treblince wywieziono 300 tysięcy osób. Jak dodaje, to wydarzenie spowodowało powstanie komisji tymczasowej przy Delegaturze Rządu Na Kraj, która przekształciła się w Radę Pomocy Żydom.
Michał Trębacz podkreśla, że działaczami organizacji byli zarówno Polacy, jak i Żydzi. Jak dodaje, to między innymi: Zofia Kossak-Szczucka, Władysław Bartoszewski, pierwszy prezes instytucji – Julian Grobelny, czy działacz partii żydowskiej Bund Leon Feiner. Jedną z bohaterek „Żegoty” była także kierowniczka referatu dziecięcego Irena Sendlerowa, dzięki której opieką udało się objąć 2,5 tysiące żydowskich dzieci wyprowadzonych z warszawskiego getta – przypomina historyk. Zaznacza, że członkowie instytucji działając w skrajnie trudnych warunkach, ponieważ od jesieni 1941 roku za pomoc ukrywającym się Żydom groziła kara śmierci, udzielili wsparcia kilku tysiącom osób. Jak dodaje, zdobywali dokumenty, szukali kryjówek dla uciekinierów z gett oraz starali się zapewnić opiekę medyczną i pomoc materialną.
Rada pomocy Żydom prowadziła działalność na terenie dużych miast. Powstała w Warszawie, a później powołano jej oddziały w Krakowie, Lwowie i Zamościu.
„Żegota” została uhonorowana medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata przyznawanym przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR) Agata Woźniak / kry