Był proces, a potem zapadł wyrok. Na rynku w Jedlińsku koło Radomia Kat ściął Śmierci głowę. I tak jest od wieków. To jedyne miejsce w Polsce, w którym kultywowany jest ten zwyczaj obrzędowy.
Tekst jest niezmienny od stuleci. W przedstawieniu grają tyko mężczyźni. Role po ojcach dziedziczą synowie i- jak mówi Agnieszka Gryzek z Gminnego Centrum Kultury w Jedlińsku- na tym polega jego wyjątkowość.
Tradycja wywodzi się z XVI wieku, z czasów, kiedy Jedlińsk był miastem i posiadał „prawo miecza”, czyli prawo ścinania złoczyńców. Główni bohaterowie obrzędu to: Śmierć, Kat, Wójt, Sędziowie i Anioł. We wszystkie te role wcielają się mieszkańcy Jedlińska.
Widowisko wystawiane jest zawsze w przeddzień Środy Popielcowej. Co roku, wszystko odbywa się według tego samego scenariusza. Śmierć, która upiła się w karczmie i usnęła w polu, zostaje ujęta przez ludzi, pragnących zemsty za wyrządzone przez Nią krzywdy. Trafia przed sąd, który wylicza wszystkie Jej przewinienia. Zapada wyrok i wtedy do dzieła przystępuje Kat.
W XIX wieku tekst obrzędu, który jest symbolem Kusaków i znakiem kończącego się karnawału, spisał ówczesny proboszcz jedlińskiej parafii- ksiądz Jan Kloczkowski.
IAR/Anna Orzeł,/dyd