Jutro zaczyna obowiązywać ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Jak podaje Ministerstwo Sprawiedliwości, „podstawowym celem nowych regulacji jest usprawnienie działania sądów, tak aby zaczęły działać szybko, efektywnie, a wyroki wydawane przez sędziów budziły zaufanie Polaków”. Nowe przepisy – zdaniem resortu – „uniezależniają sędziów od nacisków przełożonych, przywracając bezstronność i prawdziwą niezawisłość”.
Ustawa zwiększy kompetencje ministra sprawiedliwości w powoływaniu i odwoływaniu prezesów i wiceprezesów sądów. „Dzięki temu minister będzie mógł skuteczniej nadzorować sposób zarządzania sądami. Nie będzie miał przy tym jakiegokolwiek wpływu na orzecznictwo” – pisze w komunikacie Ministerstwo Sprawiedliwości. Jednocześnie zauważa, że „dotychczasowa praktyka dowodzi, że środowisko sędziowskie niejednokrotnie kierowało się sympatiami koleżeńskimi w opiniowaniu kandydatów na prezesów i wiceprezesów sądów, a względy merytoryczne i kompetencje nie miały znaczenia dla uzyskanego poparcia”.
Przepisy wprowadzają procedurę oceny informacji rocznych składanych przez prezesów sądów wszystkich szczebli. Jak informuje resort, takie rozwiązanie umożliwi zwrócenie uwagi na nieprawidłowości w zakresie działalności administracyjnej. Pozwolić ma tez na bieżące reagowanie na ewentualne zaniedbania prezesów w pracach sądu. Dotychczas prezesi sądów rejonowych i okręgowych nie byli zobowiązani do składania takich informacji. Informacje składali prezesi sądów apelacyjnych. Nie były one oceniane, a jedynie analizowane.
Nowe regulacje wprowadzają też zasadę niezmienności składu orzekającego – raz wylosowany skład sądu nie powinien ulegać zmianie do zakończenia sprawy. Dziś w wielu sądach nowemu sędziemu w wydziale przydziela się sprawy już rozpoczęte przez innych sędziów. Ustawa przewiduje możliwości odstępstwa od tej zasady, ale są to przypadki ściśle określone, na przykład gdy sędzia zachoruje.
Ustawa określa też zasady przeniesienia sędziego do innego wydziału. Regulacja ta ogranicza władzę prezesa sądu i określa kryteria, którymi musi się kierować przy podejmowaniu decyzji – podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości. Do tej pory prezesi mogli przenosić sędziów bez ich zgody do innych wydziałów. Zgodnie z nowymi przepisami co do zasady będzie wymagana zgoda sędziego na przeniesienie, co – jak zauważa resort – zwiększa orzeczniczą niezawisłość sędziów.
Ustawa przewiduje również wprowadzenie ustrojowej zasady losowego przydziału spraw poszczególnym sędziom. Losowy przydział spraw, zwłaszcza w II instancji, ma chronić przed nadużyciami i dawać pewność, że sprawa nie została przydzielona sędziemu umyślnie wybranemu do danej sprawy. Ta część ustawy zacznie jednak obowiązywać z chwilą wejścia w życie nowych zasad przydziału zawartych w Regulaminie urzędowania sądów powszechnych, co planowane jest na 1 stycznia 2018 roku.
Od jutra nie będą obowiązywały jeszcze zapisane w ustawie przepisy dotyczące wieku przechodzenia w stan spoczynku przez kobiety będące sędziami. Ustawa umożliwia bowiem przejście w stan spoczynku kobietom będącym sędziami w wieku odpowiadającym powszechnemu wiekowi emerytalnemu kobiet, czyli 60 lat. Te regulacje wejdą w życie 1 października.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/komunikat Ministerstwa Sprawiedliwości/vey