„Tablica z wizerunkiem śp. Sebastiana Karpiniuka została usunięta przez Straż Marszałkowską ze skweru przed Sejmem. Decyzję podjęła Kancelaria Sejmu – dyżurny straży nie potrafił sprecyzować kto. Tablica z wizerunkami parlamentarzystów PiS pozostała” – poinformował w czwartek wieczorem poseł i rzecznik PO Jan Grabiec, który w rozmowie z Agencją Informacyjną Polska Press wyjaśnia, dlaczego nie powinno się przeprowadzać ekshumacji, a także odnosi się do kwestii budowy pomników smoleńskich w Warszawie.
Jakub Oworuszko, Agencja Informacyjna Polska Press: Dlaczego nie powinno dojść do ekshumacji ciała Sebastiana Karpiniuka?
Taka była wola jego ojca, który zmarł w maju ubiegłego roku. Zwracał się do prokuratury, aby pozostawiono jego syna w spokoju. Przyjaciele i znajomi Sebastiana, którzy są również w Platformie Obywatelskiej, na tę wolę się powołują i chcą, żeby ich kolega był nie niepokojony. Zresztą to uzasadnienie ekshumacji, które przedstawiła prokuratura, czyli zbadanie, czy nie doszło do wybuchu na pokładzie samolotu, nie potwierdziło się po przebadaniu kilkudziesięciu trumien. Dalsze ekshumacje są po prostu dręczeniem rodzin ofiar katastrofy.
A co jeśli Sebastian Karpiniuk nie spoczywa w swoim grobie lub jest tam tylko część jego ciała? Takie przypadki przecież miały miejsce.
Takie historie dotyczące innych ciał były stwierdzone już sześć lat temu. Ekshumacje, które są prowadzone od kilku miesięcy nie dotyczą zamiany ciał. Ostatnie ekshumacje pokazały, że w szczątkach ofiar znajdują się fragmenty materiałów genetycznych – skrawki, odpryski ciał, które niestety przy tego rodzaju katastrofie znajdują się na ciałach innych osób. Prokuratura nie informuje, jak duże są te fragmenty. Nie chce mówić o szczegółach, bo to nic miłego dla rodzin, ale proszę pytać patologów, jak małe są to fragmenty ciał, które były rozrzucane przez silnik samolotu. Proszę sobie wyobrazić wyciąganie tych tysięcy cząstek z innych ciał przed pogrzebem.
Czyli ekshumacje w ogóle nie powinny mieć miejsca?
Nie powinno ich być, poza przypadkami, gdy domaga się tego rodzina ofiary i kiedy są racjonalne przesłanki, że mogło dojść do zamiany ciał – ja to rozumiem. Natomiast przeprowadzanie ekshumacji tylko po to, żeby stwierdzić, że są fragmenty kodu genetycznego innych ofiar jest bez sensu. To wbrew logice śledztwa. Decyzję pozostawiłbym rodzinom – dlaczego prokuratura ma z pęsetą te ciała badać, jeśli rodzina chce, by zostawić je w spokoju. Po żadnej z ekshumacji prokuratura nie znalazła nowego dowodu dotyczącego przyczyn katastrofy. To dręczenie rodzin.
Czy Platforma po powrocie do władzy rzeczywiście rozbierze pomniki smoleńskie, które zostaną wybudowane na pl. Piłsudskiego w Warszawie?
Nie składamy takich deklaracji. Natomiast dziwie się, że PiS chce budować pomnik jednej partii. Komitet, który go buduje jest komitetem partyjnym i jest poświęcony nie wszystkim ofiarom, tylko jedynie członkom tej partii, co wczorajsze zachowanie straży marszałkowskiej i kancelarii Sejmu potwierdza – nie chodzi o uczczenie ofiar, tylko o posługiwanie się ofiarami członków partii do budowania ideologii tej partii. Druga rzecz, że nie potrafią tego zrobić zgodnie z prawem. Plac Piłsudskiego został odebrany miastu bezprawnie, miasto złożyło w tej sprawie odwołania do sądu i dopóki ta procedura nie zakończy się, cały czas jest pewność, że decyzja wojewody jest niezgodna z prawem. Za kilka czy kilkanaście miesięcy sąd stwierdzi, że pomnik jest samowolą budowlaną, a zgodnie z prawem każdą samowolę się rozbiera. Jeśli ma się pełnię władzy – prezydenta, rząd, większość w parlamencie, to nie można się usprawiedliwiać, że nie można zbudować pomnika zgodnie z prawem. Trzeba było publicznie przedstawić ten projekt rodzinom, posłuchać opinii – Grób Nieznanego Żołnierza właśnie tak powstawał. Po roku 1920 toczyła się dyskusja, jak upamiętnić ofiary i wybrano taką formułę, ale nie znienacka. Takie rzeczy powinny być budowane w konsensusie. Naszym zdaniem nie jest przypadkiem, że PiS nie szuka porozumienia.
Czy pomniki w ogóle powinny powstać w Warszawie?
Myślę, że mogą powstać, ale to kwestia woli bliskich ofiar i mieszkańców Warszawy. Takie pomniki powstają w wielu miejscach w Polsce. Jako samorządowiec uczestniczyłem w uroczystościach upamiętnienia ofiar – w Legionowie nazwaliśmy ulicę imieniem gen. Tadeusza Buka. W Kołobrzegu imieniem Sebastiana Karpiniuka nazwano stadion miejski. Upamiętnienia są czymś naturalnym pod warunkiem, że chcą go ludzie. Politycy nie powinni budować pomników politykom. Potrzebna jest akceptacja społeczna. Oczywiście, jest potrzebna decyzja lokalizacyjna, pieniądze, ale jeśli chodzi o inicjatywę to powinna wynikać z potrzeby mieszkańców. Nie przesądzam, że warszawiacy byliby przeciwni jakimkolwiek formom upamiętnienia, tylko znam badania, które mówią, że takie inicjatywy jednopartyjne są bardzo źle odbierane. Początkowo mówiono przecież, że trzeba przesunąć pomniki księcia Józefa Poniatowskiego na Krakowskim Przedmieściu i postawić tam pomnik Lecha Kaczyńskiego. Mieszkańcy to odrzucali, tak jak odrzucają pomnik na placu Piłsudskiego. Ale pewnie można w okolicy Traktu Królewskiego znaleźć kilka miejsc, które byłyby akceptowane przez wszystkich, jednak nie ma takiej woli ze strony PiS. Warszawa przedstawiła własne lokalizacje, ale one się nie podobały Jarosławowi Kaczyńskiemu. Teraz mamy nakaz z pogwałceniem prawa.
Dlaczego w czasach rządów PO nie udało się wybudować pomnika?
Proponowaliśmy lokalizacje, ale one zostały odrzucone, „jako niegodne”. Wówczas wskazywano tylko Krakowskie Przedmieście. Nie wyobrażam sobie, że PO wybudowała pomnik wbrew rodzinom smoleńskim i przy sprzeciwie Jarosława Kaczyńskiego. Nie było akceptacji, dlatego nie zdecydowaliśmy się na jego wzniesienie.
Jakub Oworuszko AIP