Wiceminister kultury Paweł Lewandowski powiedział Polskiemu Radiu, że pozyskane przez Polskę Archiwum Eissa to dowód na systemową pomoc polskiego państwa dla Żydów w czasie II wojny światowej. Resort kultury wspólnie z polską ambasadą w Bernie i Muzeum Auschwitz-Birkenau poinformowały Polskie Radio o odzyskaniu dokumentacji rabina Chaima Eissa, członka Grupy Berneńskiej.
W jej skład wchodzili głównie polscy dyplomaci, którzy między innymi fałszowali południowoamerykańskie paszporty, które umożliwiały ratunek przed Holokaustem. Wśród 120 pozyskanych obiektów są paszporty Paragwaju, dzięki którym ocalały setki osób, korespondencja rabina Eissa z Poselstwem RP w Bernie oraz zdjęcia tych, którzy ubiegali się o paszporty.
W ocenie wiceministra kultury Pawła Lewandowskiego, ta kolekcja przedstawia twarde dowody, pokazujące zaangażowanie państwa polskiego w przeciwstawianie się Holokaustowi. „To są twarde dowody na to, że polski rząd systemowo zajmował się ochroną Żydów i pomaganiem im na terenie okupowanej Polski, ale nie tylko. Dokumenty falsyfikowane przez polskie władze na podstawie pozyskanych w sposób nieoficjalny druków paszportowych, posłużyły także do ewakuowania osób innych narodowości wyznania mojżeszowego” – tłumaczył Paweł Lewandowski.
Wiceminister dodał, że zwykle działania związane z pozyskaniem tego typu archiwów prowadzą dyplomaci oraz urzędnicy resortu kultury z Wydziału Restytucji Dóbr Kultury. Archiwum Chaima Eissa zachowało się u jednego z jego potomków w Izraelu. Paweł Lewandowski nie chciał jednak zdradzić szczegółów negocjacji. Zapewnił, że ministerstwo włączyło się w sprawę głównie w zakresie eksperckim.
Wiceminister dodał, że zwykle działania związane z pozyskaniem tego typu archiwów prowadzą dyplomaci oraz urzędnicy resortu kultury z Wydziału Restytucji Dóbr Kultury. Archiwum Chaima Eissa zachowało się u jednego z jego potomków w Izraelu. Paweł Lewandowski nie chciał jednak zdradzić szczegółów negocjacji. Zapewnił, że ministerstwo włączyło się w sprawę głównie w zakresie eksperckim.
Rozmowy w sprawie uzyskania Archiwum Eissa rozpoczęły się latem ubiegłego roku. Zbiór pozostanie przez kilka miesięcy w Bernie, gdzie będzie wystawiany i analizowany pod kątem innych dokumentów związanych z Grupą Berneńską.
Do Polski archiwum przybędzie na początku przyszłego roku i trafi do Muzeum Auschwitz-Birkenau. Tam dokumenty zostaną poddane konserwacji i dogłębnie przeanalizowane przez archiwistów i historyków.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/Karol Darmoros/kj