90 lat temu, 18 kwietnia 1927 roku urodził się Tadeusz Mazowiecki, pierwszy niekomunistyczny premier Polski po 1945 roku – działacz opozycji demokratycznej w PRL, uczestnik obrad Okrągłego Stołu i jeden ze współautorów tego porozumienia.
W latach 90. wysłannik ONZ na Bałkanach. Był jednym z założycieli Klubu Inteligencji Katolickiej, redaktorem naczelnym „Tygodnika Solidarność”, współautorem preambuły do Konstytucji. Od 2010 roku doradca prezydenta do spraw polityki krajowej i międzynarodowej. Zmarł w 2013 roku.
W 1989 roku Tadeusz Mazowiecki został jedenastym premierem powojennej Polski, pierwszym spoza lewicy. Rząd którym kierował przeprowadził szereg reform politycznych – wprowadził swobody obywatelskie, zmienił godło i nazwę państwa, a także dokonał zmian w konstytucji. Realizował też „plan Balcerowicza”, który uruchomił reformy gospodarcze, w tym urynkowienie gospodarki i procesy prywatyzacyjne. Przywrócił samorządność w Polsce i znaczenie społeczności lokalnej. Za rządów Tadeusza Mazowieckiego doszło do normalizacji stosunków Państwo – Kościół oraz nastąpił powrót religii do szkół publicznych.
W 1990 roku kandydował w wyborach prezydenckich. Zajął trzecie miejsce za Lechem Wałęsą i Stanisławem Tymińskim. Po porażce złożył dymisję gabinetu. Od 1991 do 2001 roku zasiadał w Sejmie.
Był jednym z założycieli Unii Demokratycznej, następnie był związany z Unią Wolności. W 2005 roku uczestniczył w tworzeniu Partii Demokratycznej – demokraci.pl. Wchodził w skład rady politycznej PD – do 2006 był jej przewodniczącym.
Tadeusz Mazowiecki był szanowany na całym świecie. Po jego śmierci do Polski napłynęły liczne kondolencje. Złożył je między innymi papież Franciszek. „Był mężem stanu, który dobro ojczyzny i narodu przedkładał ponad swoje sprawy osobiste” – napisał Ojciec Święty.
Tadeusz Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 roku w Płocku. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim.
Od 1948 roku działał w katolickim stowarzyszeniu PAX. Współpracował ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego”, Klubem Krzywego Koła i redakcją „Po prostu”. W 1957 roku znalazł się wśród założycieli warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Był współtwórcą oraz redaktorem naczelnym katolickiego miesięcznika „Więź”. Przez wiele lat był związany ze środowiskiem intelektualnym skupionym wokół Zakładu dla Niewidomych prowadzonego przez siostry franciszkanki w Laskach pod Warszawą.
W latach 60. i 70. był posłem na Sejm PRL, z ramienia katolickiej grupy Znak. Interpelował w sprawie wydarzeń marcowych 1968 roku. W 1971 roku podjął nieudaną próbę powołania niezależnej komisji sejmowej do zbadania wypadków grudniowych na Wybrzeżu, za co nie został dopuszczony do ubiegania się o następną kadencję.
W 1976 podpisał się pod protestem przeciwko zmianom w konstytucji, kiedy to do ustawy zasadniczej wpisano socjalizm, kierowniczą rolę PZPR i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim. W tym czasie związał się z ruchem opozycyjnym.
W sierpniu 1980 stanął na czele Komisji Ekspertów, której zadaniem było wesprzeć strajkujących w Gdańsku robotników w rokowaniach z władzą. W 1981 roku, do wprowadzenia stanu wojennego, i potem w 1989 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego „Tygodnika Solidarność”.
Internowany 13 grudnia 1981 roku, przebywał w obozach do grudnia 1982. Po zwolnieniu współpracował z Lechem Wałęsą, uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu.
W latach 1991-2001 był posłem na Sejm. W 1992 roku został ONZ-owskim sprawozdawcą konfliktu w byłej Jugosławii. Po trzech latach, jako jedyny wysoki funkcjonariusz ONZ, podał się do dymisji, na znak protestu przeciw bierności wspólnoty międzynarodowej. Był pierwszym Polakiem, który otrzymał Order Herbu Bośni, jedno z najwyższych odznaczeń Republiki Bośni i Hercegowiny, przyznawane osobom zasłużonym dla kraju.
Tadeusz Mazowiecki był autorem książek i prac, między innymi „Druga twarz Europy”, „Powrót do najprostszych pytań” i „Rozdroża i wartości”.
Został uhonorowany wieloma odznaczeniami. Był kawalerem Orderu Orła Białego, otrzymał też Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej. W 2012 roku uhonorowano go wysokim odznaczeniem papieskim – Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego.
Otrzymał wiele nagród polskich i zagranicznych, między innymi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Niemiecką Nagrodę Narodową, nagrodę Srebrenica 1995, Nagrodę Kisiela i prestiżowe wyróżnienie „Premio Napoli” w dziedzinie prozy i publicystyki.
Był doktorem honoris causa wielu uczelni, między innymi: Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Uniwersytetu Warszawskiego oraz uniwersytetów w Leuven /Belgia/, Genui /Włochy/ oraz w Giessen /Niemcy/.
Zmarł 28 października 2013 roku. Został pochowany na cmentarzu w podwarszawskich Laskach. Na dzień pogrzebu, który miał charakter państwowy, została ogłoszona żałoba narodowa.
TS/IAR, Fot. Artur Klose via wikipedia.org