Historyk gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Arkadiusz Kazański podkreśla, że najważniejszym skutkiem strajków w sierpniu 1980 roku było powstanie NSZZ „Solidarność”. W rozmowie z IAR wyjaśnił też, że początkowo strajkujący domagali się realizacji trzech postulatów, a strajk mógł zakończyć się 16 sierpnia. Dzisiaj (31 sierpnia) przypada 37. rocznica podpisania Porozumień Sierpniowych, które zakończyły kilkunastodniowe strajki na Wybrzeżu.
Strajk rozpoczęli pracownicy Stoczni Gdańskiej imienia Lenina 14 sierpnia 1980 roku. Początkowo stoczniowcy domagali się realizacji trzech postulatów – przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz, przyznania dodatku drożyźnianego i podwyżki płac o 1000 złotych. „Kiedy strajk się ustabilizował, dołączono kolejne postulaty, przywrócenie do pracy innych zwolnionych za działalność polityczną, między innymi Lecha Wałęsy” – powiedział Arkadiusz Kazański. W sumie na liście, którą ogłosił Międzyzakładowy Komitet Strajkowy 17 sierpnia 1980 roku, zebrano 21 postulatów, w tym ten dotyczący utworzenia niezależnych od partii i wolnych związków zawodowych.
Dzień wcześniej, 16 sierpnia komitet strajkowy w Stoczni Gdańskiej ogłosił zakończenie strajku, ponieważ jej dyrektor zaakceptował pierwotne postulaty pracowników. Jak wyjaśnił historyk Arkadiusz Kazański pod naciskiem innych zakładów zdecydowano się jednak kontynuować strajk. „Zdawano sobie sprawę, że bez Stoczni Gdańskiej los pozostałych mniejszych zakładów byłby bez porównania trudniejszy. Byliby już narażeni na represje ze strony władzy” – zaznaczył. W momencie wybuchu strajku Stocznia Gdańska zatrudniała prawie 16 tysięcy samych stoczniowców.
Dzięki Porozumieniom Sierpniowym możliwe było legalne zarejestrowanie NSZZ „Solidarność”. Arkadiusz Kazański z IPN wskazał, że działalność organizacji wykraczała wówczas poza tradycyjną rolę związku zawodowego – „To była potężna siła społeczna licząca 10 milionów członków. To był prawie 80 procent osób czynnych zawodowo w tamtym czasie”.
„Solidarność” funkcjonowała legalnie przez następne kilkanaście miesięcy do czasu wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku. Związek musiał wtedy przenieść swoją działalność do podziemia.
IAR/Dawid Grygorcewicz/pp